Agnieszka Majer
Starszy Konsultant
Zespół zarządzania projektami CIVITTA Polska
Branża IT z roku na rok, a nawet z miesiąca na miesiąc, mierzy się z coraz większymi problemami rekrutacyjnymi. Beneficjenci funduszy unijnych, którzy decydują się na realizację projektów badawczo-rozwojowych, już na etapie aplikowania o środki we wnioskach o dofinansowanie bardzo szczegółowo określają kwalifikacje oraz formy zatrudnienia kadry badawczej niezbędnej do zrealizowania zakresu projektu. Należy zaznaczyć, że za kadrę uznawane są wyłącznie osoby zatrudnione w oparciu o umowę o pracę, umowę zlecenie lub umowę o dzieło. Są to zarówno pracownicy będący już w szeregach kadry beneficjenta, jak również osoby współpracujące, które mają zostać zatrudnione po otrzymaniu dofinansowania na realizację danego projektu. W założeniu jest to plan prosty do wdrożenia, jednak w przypadku projektów z obszaru IT rzeczywistość okazuje się nieco bardziej skomplikowana.
Wymagane kwalifikacje dla stanowisk z branży IT są zazwyczaj bardzo specyficzne i wymagają wiedzy eksperckiej oraz dużego doświadczenia. Z naszych obserwacji wynika, że wielokrotnie podejmowane próby rekrutacji nie zostają zakończone sukcesem. Co gorsze, w wielu przypadkach brak możliwości zatrudnienia pracownika na dane stanowisko wynika z oferowanej formy zatrudnienia, a pracownicy już zatrudnieni w oparciu o umowę o pracę czy umowę zlecenie sami występują do pracodawcy o zmianę formy zatrudnienia na umowy B2B. Powyższa sytuacja spotęgowana została przez okoliczności związane z COVID-19 wpływające na rynek pracy, w szczególności w branży IT, na którym od początku pandemii odnotowano znaczny wzrost rotacji pracowników, zapotrzebowania na wysoko wykwalifikowaną kadrę oraz bardzo duży wzrost oczekiwań finansowych. Wraz z popularyzacją pracy zdalnej, zwiększyła się liczba konkurencyjnych ofert, głównie z firm zagranicznych, oferujących często wyższe stawki niż stawki oferowane przez polskie firmy.
Kandydaci, którzy spełniają stawiane przed nimi wymagania, mają często oczekiwania finansowe znacznie wykraczające poza możliwości finansowe beneficjenta określone w budżecie projektu. Trzeba również zaznaczyć, że realizując projekt z dofinansowaniem unijnym, należy przywiązywać szczególną wagę do równego wynagradzania osób na zbliżonych stanowiskach pracujących na rzecz projektu oraz na rzecz beneficjenta, co dodatkowo uniemożliwia zaakceptowanie wysokich oczekiwań finansowych potencjalnych kandydatów.
Okazuje się, że jednym z rozwiązań powyższych problemów może być zmiana formy zatrudnienia z umowy o pracę bądź umowy zlecenia czy o dzieło na umowę B2B. Badania pokazują, że trend jednoosobowych działalności w branży IT robi się w Polsce coraz bardziej widoczny. Dla informatyków umowy B2B stanowią jeden ze sposobów na uzyskanie większych przychodów. Nic więc dziwnego, że zyskują popularność.
Niestety to bardziej opłacalne rozwiązanie dla pracownika, jest już znacznie mniej korzystne dla beneficjenta środków unijnych. Aby zatrudnić personel w oparciu o umowę B2B, beneficjent musi złożyć wniosek o zmianę i poprosić o wyrażenie zgody przez Instytucję Zarządzającą lub Pośredniczącą na przeniesienie kosztów z kategorii „Wynagrodzenia” do kategorii „Podwykonawstwo”. Ponadto w przypadku chęci zatrudnienia osoby, która nie została wskazana imiennie we wniosku o dofinansowanie, takie działanie nie pozwala na zastosowanie wyłączenia dopuszczonego w Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020, które zwalnia z obowiązku przeprowadzenia postępowania w oparciu o zasadę konkurencyjności w zakresie zamówień, których przedmiotem są usługi świadczone w zakresie prac badawczo-rozwojowych prowadzonych w projekcie przez osoby zatrudnione w ramach umowy o pracę i/lub przez osoby wskazane w zatwierdzonym wniosku o dofinansowanie projektu, posiadające wymagane kwalifikacje, pozwalające na przeprowadzenie prac badawczo-rozwojowych zgodnie z tym wnioskiem.
W konsekwencji beneficjent nie tylko zmuszony jest do przeprowadzenia procedury w oparciu o zasadę konkurencyjności i podejmuje ryzyko konieczności współpracy z podmiotami, z którymi wcześniej nie współpracował, ale także jest stratny finansowo. Należy bowiem pamiętać, że od kategorii wydatków „Podwykonawstwo” nie można naliczać kosztów pośrednich.
Czy w dobie rynku pracownika, zwłaszcza w branży IT, traktowanie osób współpracujących w oparciu o umowy B2B, a nie umowy o pracę czy umowy cywilnoprawne, powinno być uznawane za podwykonawstwo? I czy wyłączenie tej kategorii wydatków z naliczania kosztów pośrednich jest zasadne i sprawiedliwe? Trudno oceniać sprawiedliwość, jednak pewne jest, że to jednak beneficjent – chcąc zrealizować zakres projektu z należytą starannością i przy współpracy z najbardziej wykwalifikowaną kadrą – ponosi największe konsekwencje z powodu braku dostosowania Wytycznych w powyższym zakresie do realiów rynkowych obecnych czasów.
