Kamila Paczkowska
Starszy Konsultant
Zespół zarządzania projektami CIVITTA Polska
Umowa Partnerstwa (UP) jest to niewątpliwie najważniejszy dokument, który określa sposób wykorzystania środków pochodzących z funduszy unijnych oraz współpracę pomiędzy Polską a Unią Europejską. Na treść UP na lata 2021–2027 największy wpływ mają zalecenia Komisji Europejskiej dotyczące koncentracji na celach określonych w polityce spójności oraz krajowe dokumenty strategiczne, tj. „Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030)” (SOR) oraz powiązane z nią strategie sektorowe, a także „Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2030” (KSRR). W odróżnieniu do UP z poprzedniej perspektywy finansowej, UP na lata 2021-2027 określa zasady dysponowania funduszami europejskimi i wskazuje rezultaty oraz obowiązujące ramy finansowe i wdrożeniowe. UP stanowi istotny punkt odniesienia do określania szczegółowej zawartości programów unijnych.
UP szczegółowo opisuje przyjęty przez Polskę nowy układ programów w perspektywie finansowej na lata 2021-2027:
Cele polityki spójności odnoszą się do rozwoju gospodarczego i społecznego w kontekście zmian związanych z demografią, klimatem, cyfryzacją i rozwojem nowych technologii, a także do różnic w rozwoju poszczególnych województw, a w ich granicach – do zróżnicowania między subregionami. Wsparcie w ramach nowej perspektywy finansowej na lata 2021-2027 skupi się wokół 6 celów polityki spójności, które wyszczególniamy poniżej.
Wsparcie skierowane zostanie na rzecz prowadzenia działalności B+R przez przedsiębiorstwa i konsorcja z ich udziałem, wdrażania wyników prac B+R, tworzenia infrastruktury B+R, rozwoju przemysłu 4.0 oraz transformacji cyfrowej przedsiębiorstw i sektora publicznego. Wsparcie to realizowane będzie w ramach programów FENG, FERC, FEPW oraz 16 programów regionalnych. Na ten cel polityki spójności przewidziano około 12 948 777 070 EUR.
Działania będą obejmowały dwa obszary – energetykę i środowisko. W kontekście energetyki działania ukierunkowane będą na poprawę efektywności energetycznej zarówno przedsiębiorstw, budynków mieszkalnych, jak i budynków użyteczności publicznej oraz wsparcie produkcji z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, infrastruktury energetycznej, a także inteligentnych rozwiązań w tym zakresie. W obszarze środowiska działania będą koncentrowały się na przystosowaniu do zmian klimatu, zrównoważonej gospodarce wodno-ściekowej, gospodarce o obiegu zamkniętym i efektywnym wykorzystaniu zasobów, a także transporcie niskoemisyjnym czy mobilności miejskiej. Wsparcie realizowane będzie w ramach programów FEnIKS, FEPW, FENG, FER oraz 16 programów regionalnych. Na ten cel przewidziano 21 891 890 028 EUR.
Wsparcie dotyczyć będzie rozwoju lądowej oraz wodnej infrastruktury transportowej, poprawy dostępności transportowej regionów i subregionów oraz wdrażania rozwiązań cyfrowych do polskiego systemu transportowego. Będzie ono realizowane w ramach programów FEnIKS, FEPW oraz 16 programów regionalnych. Na ten cel polityki spójności przewidziano blisko 15 738 435 712 EUR.
Wsparcie zostanie ukierunkowane na rzecz rozwoju rynku pracy, zasobów ludzkich, edukacji, kompetencji, włączenia i integracji społecznej, ochrony zdrowia oraz kultury i turystyki. Będzie ono realizowane w ramach programów FERS, FEPW, FEnIKS, FEPŻ oraz 16 programów regionalnych. Na ten cel przewidziano prawie 16 635 679 494 EUR.
W ramach tego celu wspierane będą kompleksowe i zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności i gospodarki, ładu przestrzennego, zrównoważonego gospodarowania przestrzenią oraz bezpieczeństwa publicznego (zwiększanie odporności lokalnej gospodarki). Wsparcie realizowane będzie za pomocą programu FER oraz 16 programów regionalnych. Na ten cel polityki spójności przewidziano prawie 2 422 829 722 EUR.
Wsparcie skierowane jest dla województw: śląskiego, małopolskiego, dolnośląskiego, wielkopolskiego, lubelskiego i łódzkiego – będzie ono dotyczyć dywersyfikacji gospodarczej regionów węglowych, tworzenia nowych miejsc pracy w sektorach niezwiązanych z górnictwem i energetyką konwencjonalną, utrzymania poziomu aktywności zawodowej mieszkańców, a także regeneracji i rekultywacji terenów pogórniczych i poprzemysłowych. Wsparcie realizowane będzie w ramach programów FEnIKS oraz 5 programów regionalnych. Na ten cel przewidziano prawie 3 693 452 615 EUR.
Co jeszcze warto wiedzieć na temat Umowy Partnerstwa na lata 2021-2027? Poniżej zamieszczamy garść istotnych informacji.
Zasady horyzontalne określone w Umowie Partnerstwa na lata 2021-2027 to:
Jakie formy wsparcia finansowego przewiduje Umowa Partnerstwa?
UP przewiduje dwie podstawowe formy wsparcia – dotację bezzwrotną, stosowaną w projektach, które nie generują dochodu oraz coś, co stanowi nowość – dotację warunkową. Instytucje Pośredniczące będą miały możliwość dofinansowania projektów w formie dotacji warunkowej, a beneficjenci chcący skorzystać z tej formy wsparcia będą musieli w całości lub części spłacić udzielone dofinansowanie (więcej o dotacji warunkowej napiszemy wkrótce). Warunki przyznania oraz zwrotu udzielonego wsparcia zostaną określone w umowie o dofinansowanie lub w decyzji o dofinansowaniu projektu.
Dodatkowo warto nadmienić, że UP rekomenduje stosowanie formuły partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) przy realizacji projektów inwestycyjnych. Proces monitorowania na poziomie programów będzie realizowany przy wykorzystaniu centralnego systemu teleinformatycznego, administrowanego przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Zasady monitorowania oraz sprawozdawczości z realizacji programów unijnych zostaną określone w wytycznych ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego.