Niestabilność i nieprzewidywalność otoczenia rynkowego nie zwalniają przedsiębiorstw z posiadania kompleksowej strategii definiującej nie tylko długoterminowe cele strategiczne organizacji, ale także odpowiednie dla nich działania operacyjne. Konieczna wydaje się jednak redefinicja klasycznego podejścia do tworzenia i wdrażania strategii. Strategia opracowywana w warunkach niepewności musi zapewniać przedsiębiorstwu większą elastyczność i możliwość łatwej adaptacji do szybko zmieniających się warunków otoczenia rynkowego.
W klasycznym ujęciu strategia to ustrukturyzowany plan działania określający cele i porządkujący kierunki rozwoju przedsiębiorstwa w długim okresie. CIVITTA dodaje do tej definicji, kluczowy w naszej opinii, element danych. Strategia, która nie ma oparcia w obiektywnych i pogłębionych analizach rynku i badaniach klientów, nie daje gwarancji co do racjonalności i adekwatności swoich założeń.
Opracowanie strategii opartej na danych wymaga ścisłej współpracy między kluczowymi interesariuszami po stronie przedsiębiorstwa a zewnętrznymi ekspertami. Każda ze stron ma w tym procesie do odegrania ważną rolę.
Zewnętrzni doradcy odpowiadają za komponent wiedzy rynkowej, pomagają zrozumieć grupę docelową oraz porządkują projektowanie strategii w ramach projektu realizowanego zgodnie z podejściem agile. Interesariusze po stronie przedsiębiorstwa określają oczekiwania co do strategii, wspierają jej powstawanie swoimi doświadczeniami branżowymi oraz weryfikują jej założenia w kontekście dostępnych w firmie zasobów.
Warunki odbiegające od sytuacji rynkowych określanych mianem standardowych czy normalnych, takie jak warunki podwyższonego poziomu niepewności, nakazują konstruktywną weryfikację podejścia do projektowania strategii. Wyzwaniem staje się przede wszystkim umocowanie strategii w kontekście aktualnych danych rynkowych i zaadresowanie potrzeb klientów (które w czasach niepewności także charakteryzują się dużą zmiennością), a także uzbrojenie strategii w narzędzia szybkiego reagowania na zmieniające się warunki.
W celu zapewnienia odpowiedniej elastyczności i możliwości szybkiej adaptacji strategii do zmieniających się warunków rynkowych, warto zastosować w niej sprawdzone rozwiązania i modele biznesowe zwiększające przejrzystość, strukturyzujące zawarte w dokumencie informacje oraz ułatwiające weryfikację kompletności i wewnętrznej spójności strategii.
Ponieważ trudno jednoznacznie określić, jaki będzie scenariusz rozwoju rynku, konieczne jest zdefiniowanie punktu wyjścia (stanu sprzed niepewności) i identyfikacja możliwych, alternatywnych scenariuszy. Przy definiowaniu scenariuszy warto poszukać analogii z pokrewnych rynków lub obszarów geograficznych, zwłaszcza jeśli na danym rynku brakuje przykładów z przeszłości ukazujących wpływ nieprzewidzianych zdarzeń na kierunek i dynamikę rozwoju.
Analizując sytuację w różnych krajach europejskich, można oszacować, jak długo kryzys ekonomiczny wpływa na strukturę wydatków gospodarstw domowych.
W zdecydowanej większości krajów europejskich w latach poprzedzających kryzys z okresu 2008-2009 istniała wyraźna tendencja malejącego udziału wydatków na żywność w całkowitych wydatkach gospodarstw domowych, a od roku 2008 tendencja ta została zatrzymana lub odwrócona. Poniższy schemat obrazuje, ile lat potrzebowały poszczególne kraje, aby udział wydatków na żywność osiągnął trwale (dłużej niż 2 lata) poziom niższy niż w 2007 roku. W 13 spośród 30 krajów uwzględnionych w danych Eurostatu udział wydatków na produkty spożywcze do roku 2018 nie osiągnął poziomu niższego niż ten z roku 2007. W kolejnych 10 krajach powrót do tego poziomu zajął dłużej niż 7 lat.
W warunkach rynkowej niepewności, więcej uwagi przy projektowaniu strategii przedsiębiorstwa wymaga także analiza konkurencji. Przy ograniczonym dostępie do informacji kluczowe jest rzetelne przeprowadzenie oceny zamierzeń konkurentów, ich strategii, a w kolejnym kroku próba określenia ich wzorców reagowania. Przechodząc od tradycyjnego budowania strategii do strategii w warunkach niepewności, konieczne jest ujmowanie wariantowych scenariuszy rozwoju sytuacji i reakcji konkurentów na dynamicznie zmieniające się warunki rynkowe. Szerszy kontekst będą stanowiły także analizy przewidywań związanych z dostępem do surowców niezbędnych do produkcji posiadanych kategorii produktowych. Analogicznie należy zaadresować także analizę zachowań konsumentów. Nawet jeśli mamy do czynienia z kategoriami produktowymi określanymi jako podstawowe w świetle zaspokajania głównych potrzeb człowieka, to także tutaj należy się spodziewać daleko idących zmian wywołanych sytuacją kryzysową.
Jeśli Twoja firma staje obecnie w obliczu opracowania strategii rozwoju, zapraszamy do kontaktu z nami.
Autor:
Project Manager
