Czym jest okres trwałości w projektach inwestycyjnych?

Kamila Dębkowska
Manager
Zespół zarządzania projektami

Jeśli realizujesz projekt inwestycyjny dofinansowany ze środków unijnych, który w niedługim czasie się kończy, pamiętaj, że jako beneficjent masz wiele obowiązków do wypełnienia po jego zakończeniu. Co należy mieć na uwadze? Zapraszam do zapoznania się z najważniejszymi informacjami związanymi z okresem trwałości w projektach inwestycyjnych, które przedstawiam w przygotowanym przeze mnie artykule.

Czym jest okres trwałości projektu unijnego?

Po zakończeniu projektu, a za zakończenie realizacji projektu uznaje się finansowe rozliczenie wniosku o płatność końcową, rozumiane jako:

• dzień przelewu na rachunek bankowy przedsiębiorstwa ostatniej transzy dofinansowania (tzw. płatności końcowej), w przypadku, gdy w ramach rozliczenia wniosku o płatność końcową przekazywane są środki,

lub

• dzień zatwierdzenia wniosku o płatność końcową – w pozostałych przypadkach,

rozpoczyna się okres trwałości.

Obowiązek zachowania trwałości dotyczy projektów obejmujących inwestycje w infrastrukturę lub inwestycje produkcyjne. Zgodnie z art. 71 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE nr 1303/2013, trwałość projektów współfinansowanych z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych musi być zachowana przez okres 5 lat albo 3 lat w przypadku przedsiębiorstw z sektora MŚP.

Zgodnie ze wspomnianym rozporządzeniem, trwałość projektu to czas, w którym nabyte w projekcie środki trwałe należy wykorzystać w niezmienionej względem umowy o dofinansowanie formie i wymiarze. Oznacza to, że projekt nie może być poddawany znaczącym modyfikacjom. Dotyczy to w szczególności utrzymania celów, wskaźników produktu oraz rezultatu określonych we wniosku o dofinansowanie.

Kiedy następuje naruszenie trwałości projektu?

Naruszenie trwałości projektu następuje, gdy nastąpi którakolwiek z poniższych okoliczności:

1. zaprzestanie działalności produkcyjnej lub przeniesienie jej poza obszar objęty programem,
2. zmiana własności elementu infrastruktury, która daje przedsiębiorstwu lub podmiotowi publicznemu nienależne korzyści,
3. istotna zmiana wpływająca na charakter operacji, jej cele lub warunki wdrażania, która mogłaby doprowadzić do naruszenia jej pierwotnych celów.

Naruszeniem zasady trwałości jest również (w przypadku inwestycji w infrastrukturę lub inwestycji produkcyjnych) przeniesienie w okresie 10 lat od daty płatności końcowej działalności produkcyjnej poza obszar UE. Zasada ta nie ma zastosowania w odniesieniu do przedsiębiorstw z sektora MŚP.

Z czym się wiąże naruszenie trwałości projektu?

Naruszenie zasady trwałości może wiązać się koniecznością zwrotu środków otrzymanych na realizację projektu wraz z odsetkami liczonymi jak dla zaległości podatkowych, proporcjonalnie do okresu niezachowania obowiązku trwałości. Poniżej przedstawiam przykładowy sposób wyliczenia wartości korekty.

PRZYKŁAD

Założenia:

• wartość środka trwałego, względem którego nastąpiło złamanie zasady trwałości - 1 000 000 PLN
• okres trwałości - 5 lat (od 01.01.2023 r. do 01.01.2028 r., łączna liczba dni: 1826)
• data, w której nastąpiło złamanie zasady trwałości - 10.09.2024 r. (łączna liczba dni pozostająca do końca okresu trwałości: 1208)

W pierwszej kolejności należy ustalić, jaki % całości przypada na niezachowany okres trwałości, tj.:

• 1208 dni okresu niezachowania trwałości / 1826 dni całkowitego okresu trwałości x 100% = 66,15%

Następnie w celu wyliczenia podstawy wymierzanej korekty, należy całkowitą wartość środka trwałego pomnożyć przez otrzymany wskaźnik procentowy, tj.:

• 1 000 000 PLN x 66,15 % = 661 500 PLN

Do otrzymanej wartości korekty należy doliczyć należną kwotę odsetek wyliczonych w oparciu o obowiązujące przepisy.

Jakie działania nie powodują naruszenia trwałości?

Naruszenia trwałości projektu nie stanowi:

1. zaprzestanie działalności produkcyjnej spowodowane upadłością niewynikającą z oszukańczego bankructwa,
2. wymiana przestarzałych instalacji lub sprzętu w związku z postępem technologicznym – w takim przypadku beneficjent zobowiązany jest zakupić ze środków własnych inny środek trwały, dzięki któremu możliwe będzie utrzymanie trwałości projektu, najpóźniej w terminie 3 miesięcy od dnia sprzedaży środka trwałego.

W okresie trwałości na beneficjencie spoczywa także obowiązek sporządzania oświadczeń. Na ich podstawie określane jest, czy została zachowana trwałość projektu. Już wkrótce na naszej stronie internetowej pojawi się kolejny artykuł związany z tym zagadnieniem, który rozwieje wszelkie wątpliwości na temat tego, kiedy i jakie dokumenty beneficjent jest zobowiązany przekazać.